Er zijn veel psychische klachten die veroorzaakt of medeveroorzaakt worden door medicatie of andere middelen. De 2 stresssystemen in ons lichaam kunnen door medicatie of andere middelen aardig opgejaagd worden zodat er soms ook schijnbaar onverklaarbare klachten ontstaan. Vervelender kan het soms zijn dat de klachten dan aan allerlei andere oorzaken worden toegeschreven.
Stimuleren van autonoom zenuwstelsel (adrenaline)
Het gaat dan om beta-2-agonisten. Bij astma ontspannen deze middelen (beta-2-agonisten) de spieren in de luchtwegen. De luchtwegen gaan dan verder open en er kan meer zuurstof naar binnen.
Kortwerkende middelen zijn: salbutamol (ventolin), fenoterol (berotec) en terbutaline (bricanyl)
Langwerkende middelen zijn: salmeterol (serevent), formoterol (foradil, oxis), indacaterol
Bij zowel de kortwerkende en langwerkende middelen zien we mogelijke bijwerkingen als beven, hoofdpijn en versnelde hartslag/hartkloppingen, duizeligheid, zweten, rusteloosheid, overprikkelbaarheid, slaapstoornissen, spierkrampen en hyperactiviteit.
Andere geneesmiddelen die het lichaam opjagen
– ritaline
– protonpompremmer (o.a. omeprazol) en andere maagzuurremmers
– als bijwerkingen verminderd bewustzijn, verwardheid, opwinding, hallucinaties,
– duizeligheid
– plasmiddelen (o.a. enalapril/renitec) zijn ACE-remmers, remming van renine-
– angiotensine-systeem en dat geeft vaatvernauwing, meer hormoonafgifte in de
– bijnierschorsen, een versterking van sympathische deel van autonome
– zenuwstelsel
– neusdruppels (o.a. oxymetazoline/Nasivin/Vicks Sinex, xylometazoline/Otrivin)
– middelen bij allergische aandoeningen (cetirizine/zyrtec, desloratadine/aerius)
Toename van stresshormoon ‘cortisol’ in het lichaam
Corticosteroiden hebben een ontstekingsremmende werking en verminderen de gevoeligheid van de weefsels voor ontstekings- en bronchusvernauwende mediatoren.
Bekende middelen bij astma (als inhalator) zijn beclometason, budesonide (pulmicort), fluticason (flixotide).
Enkele opvallende bijwerkingen zijn o.a. heesheid, kans op ontwikkelen van schimmels, vervelende huidverschijnselen, verhoogde kans op cataract en verminderde botdichtheid.
Vaak wordt echter vergeten dat door corticosteroiden B-receptoren gevoeliger worden.
Ofwel men wordt veel stressgevoeliger. Dit betekent dat men ook gevoeliger wordt voor allerlei opjagende prikkels (koffie, slaaptekort/moeheid, geluid, etc).
Langdurig gebruik van corticosteroiden moet dus niet alleen afgeraden worden omdat dit het afweersysteem onderdrukt maar ook dat men stressgevoeliger en vaak angstiger (en/of onzekerder) wordt. Hogere dosering en/of langdurig gebruik vergroten ook de kans op de bijwerking van hoge bloeddruk en een een verhoogd cholesterol (dus niet zo gezond voor hart en vaten).
Soms wordt een langwerkende beta-2-agonist gecombineerd met een het gebruik van inhalatie-corticosteroiden. Zo’n combinatie is salmeterol (serevent) met flucticason (flixotide). De combinatie serevent en flixotide staat bekend onder de naam seretide. Een andere combinatie van een langwerkende beta-2-agonist is formoterol onder de naam symbicort.
Men moet er wel rekening mee houden dat de bijwerkingen van de 2 middelen elkaar aardig versterken.
Corticosteroiden worden verder gebruikt bij o.a.
– huidklachten (o.a. hydrocortison), reuma
Middelen voor prestatieverbetering in o.a. sport of om af te vallen
(‘uppers’, oppeppers)
– caffeine (in energiedrankjes als red bull, koffie, chocolade)
– ginseng
– efedrine (efedra, Ma Huang)
– spirulina, gingko bilabo, zoethout
– Coenzyme Q10
– eiwitshakes met o.a. veel glutamine of kunstmatige zoetstoffen (o.a. acesulfaam-K)
– roken
– ashwagandha (kan ook werkzaam zijn als ‘downer’)
Middelen gebruikt om te ontspannen
(‘downers’)
– alcohol
– alcohol leidt o.a. tot afname van vitamine B6 (depressief en verwarring), B1, B12, D,
– foliumzuur, calcium, magnesium, door moeizamer uitscheiden van urinezuur is er
– hogere kans op ontsteking van gewrichten en er is verhoging van kans op kanker (o.a.
– borst, lever, darm), hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten.
– bovenmatig alcohol leidt tot een instabiel en kwetsbaar lichaam (o.a. depressie) en kan
– direct tot angst leiden maar ook indirect (rebound/onttrekking)
– middelen bij allergische aandoeningen (antihistaminica)
– antidepressiva (op termijn geven deze vermoeidheid)
– middelen gebruikt voor hyposensibilisatie (bijv. bijen- en wespengif, pollenextracten)
– bijv. patient meldde zich met moeheid en somberheidsklachten
– geen stressfactoren aanwezig, wel hoge dosering staloral (steeds hogere dosering
– gekregen), verlagen van dosering deed klachten verdwijnen
– hasj
Middelen met als mogelijke bijwerking depressie
| Acetbutalol | Diazepam | Oxazepam |
| Aciclovir | Diclofenac | Pravastatine |
| Alprazolam | Flurazepam | Prednisolon |
| Amiodipine | Fluvastatine | Propanolol/Metoprolol |
| Atenolol | Hydrocortison | Ranitidine |
| Atorvastatine | Ibuprofen | Rosuvastatine |
| Baclofen | Labetalol | Simvastatine |
| Betamethason | Lorazepam | Temazepam |
| Betaxolol | Morfine | Timolol |
| Bisoprolol | Naproxen | Tramadol |
| Clonazepam | Nifedipine | Triamcinolon |
| Dexamethason | Felodipine |
Bron: Ivan Wolffers De top 100 van meestgebruikte medicijnen (2009)
Het gaat hier dus om o.a. betablokkers, calciumantagonisten, statinen (cholesterolverlagers), pijnmedicatie en benzodiazepinen (slaap/kalmeringstabletten).